Nhượng quyền thương hiệu là một trong các hình thức kinh doanh, mở rộng quy mô doanh nghiệp khá phổ biến hiện nay.
Nhượng quyền thương hiệu có thể hiểu là hoạt động thương mại giữa đơn vị cụ thể, trong đó, bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện được thỏa thuận trước.
Nhượng quyền thương hiệu là gì?
Nhượng quyền thương hiệu là một trong các hình thức mở rộng phạm vi kinh doanh khá phổ biến hiện nay. Thông thường, điều kiện dành cho các hoạt động Nhượng quyền thương hiệu này là:
- Các hoạt động mua bán, giao dịch cung ứng dịch vụ từ bên được nhượng quyền phải đi theo mô hình cơ bản mà bên nhượng quyền đang thực hiện. Các hoạt động này cũng cần phải gắn với nhãn hiệu hàng hoá, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của bên nhượng quyền.
- Bên nhượng quyền có quyền kiểm tra, khảo sát thậm chí khởi kiện và ngưng hợp đồng nhượng quyền nếu cảm thấy bên còn lại thực hiện không hiệu quả hay không đúng với các tiêu chuẩn đề ra, các thỏa thuận như ban đầu.
Lợi ích của việc nhượng quyền thương hiệu
Đối với bên nhận quyền:
- Không phải xây dựng thương hiệu từ đầu (sử dụng một thương hiệu đã được định hình và có tên tuổi từ trước)
- Có thể sử dụng các hình ảnh, sản phẩm thiết kế website, sản phẩm, kinh nghiệm và bí quyết tổ chức kinh doanh của bên Nhượng quyền
- Có khả năng giảm thiểu rủi ro của giai đoạn khởi nghiệp
- Thụ hưởng hiệu ứng chuỗi của hệ thống
- Nếu có các định hướng kinh doanh và phát triển tốt sẽ thu được nguồn doanh thu lớn chỉ trong thời gian ngắn, thậm chí đủ đề bù vào chi phí nhượng quyền.
Đối với bên nhượng quyền:
- Bước đầu khởi động xây dựng mô hình chuỗi cửa hàng, chuỗi hệ thống với chi phí tiết kiệm (có thể hiểu giống như sự hợp tác vốn kinh doanh giữa bên A và bên B)
- Mô hình kinh doanh được mở rộng, khả năng tiêu thụ cao từ đó nâng cao được giá trị thương hiệu
Với lợi ích đến từ cả hai phía như vậy nên mô hình nhượng quyền thương hiệu ngày nay đang cực kì phổ biến và được nhiều doanh nghiệp áp dụng trong kinh doanh.
Các hình thức nhượng quyền thương hiệu
Một số hình thức nhượng quyền thương hiệu phổ biến hiện nay có thể kể đến là:
Nhượng quyền theo khu vực, lãnh thổ
Ở các phân chia này, việc nhượng quyền thương hiệu có thể chia làm 3 loại nhỏ:
Nhượng quyền từ nước ngoài vào Việt Nam: Là hình thức mà chủ thương hiệu là các thương hiệu nước ngoài đầu tư vào Việt Nam theo hình thức franchise. Có thể kể đến như: KFC, MsDonald’s, Jollibee…
Nhượng quyền từ Việt Nam ra nước ngoài: Là hình thức mà các thương hiệu Việt Nam đầu tư ra nước ngoài bằng cách nhượng quyền. Trung Nguyên, Phở 24 là hai trong các thương hiệu nổi tiếng ở Việt Nam đã nhượng quyền một cách thành công ra nước ngoài. Phở 24 đã nhượng quyền thành công tại Jakarta – Indonesia. Trung Nguyên – thương hiệu cà phê hàng đầu ở Việt Nam thì đã nhượng quyền ở rất nhiều nước như: Singapore, Nhật Bản, Thái Lan, Trung Quốc, Mỹ, Đức, Australia.
Nhượng quyền trong nước: Hiện nay, các thương hiệu Việt Nam nhượng quyền trong nước đã bắt đầu phát triển, bao gồm cả các doanh nghiệp lớn và các doanh nghiệp mới khởi nghiệp.
Nhượng quyền theo tiêu chí kinh doanh
Ở tiêu chí nhượng quyền thương hiệu này có thể chia làm các loại như:
Nhượng quyền phân phối sản phẩm (product distribution franchise): Coca cola, Lốp xe Goodyear, Xe hơi Ford…là những ví dụ cho hình thức kinh doanh nhượng quyền phân phối sản phẩm. Đây là hình thức mà người nhượng quyền cho phép người nhận quyền phân phối sản phẩm do mình sản xuất, dịch vụ của mình trong phạm vi khu vực và thời gian nhất định. Tuy nhiên, người nhận quyền sẽ không được sử dụng các cách thức kinh doanh mà bên nhượng quyền đang áp dụng, chỉ có thể sử dụng biểu tượng, tên nhãn hiệu (trade mark), logo, slogan (khẩu hiệu)… trong các hoạt động kinh doanh và quảng bá.
Những ngành công nghiệp sử dụng hình thức nhượng quyền này thường thuộc vào ngành sản xuất thức uống nhẹ, ngành công nghiệp ô tô và xe tải, phụ tùng ô tô, xăng dầu… Tuy nhiên, nó không được ứng dụng phổ biến nhưng hình thức nhượng quyền sử dụng công thức kinh doanh.
Nhượng quyền sử dụng công thức kinh doanh (business format franchise): Đây là hình thức chuyển nhượng phổ biến nhất, còn gọi là nhượng quyền kinh doanh hay nhượng quyền thương hiệu được đề cập trong Luật Việt Nam. Trong đó, bên nhượng quyền không chỉ cho phép bên nhận nhượng quyền được phân phối sản phẩm dưới thương hiệu của họ mà còn chuyển giao kỹ thuật kinh doanh, công thức điều hành quản lý và huấn luyện nhân viên cho bên nhận nhượng quyền.
Nhượng quyền theo mục tiêu phát triển, hoạt động
Ở tiêu chí nhượng quyền thương hiệu này có thể chia làm các loại như:
Franchise độc quyền (Master franchise)
Đây là hình thức nhượng quyền thương hiệu có thể nói phổ biến nhất và nhanh nhất trong việc bành trướng thương hiệu ra nước ngoài.
Đối với hình thức này, chủ thương hiệu sẽ chọn và chỉ định một đối tác địa phương tại quốc gia mà mình muốn xâm nhập làm đối tác mua franchise độc quyền kinh doanh và phân phối thương hiệu.
Đối tác này có thể là một cá nhân hay một công ty, và phạm vi khu vực được độc quyền kinh doanh có thể là một thành phố hay cả một quốc gia.
Để được độc quyền như vậy, bên nhận quyền sẽ phải trả một khoan phí franchise ban đầu riêng biệt. Bù lại, họ có quyền chủ động tự mở thêm nhiều cửa hàng hay bán franchise lại cho bất kỳ ai nằm trong phạm vi khu vực mà mình kiểm soát.
Franchise vùng (Regional franchise)
Đây là hình thức nhượng quyền thương hiệu mà trong đó người mua sẽ nhận nhượng quyền từ người chủ thương hiệu hoặc người mua master franchise để bán lại cho các người mua franchise nhỏ lẻ (singl-unit franchise) trong vùng (region) với những quy định theo thỏa thuận với công ty nhượng quyền.
Hình thức này giống như trung gian của master franchise và single-unit franchise. Điểm khác biệt của hình thức này với hình thức master franchise là chỉ có thể nhượng quyền lại cho các single-unit franchise chứ không được mở các cửa hiệu kinh doanh thương hiệu của mình.
Franchise phát triển khu vực (Area development franchise)
Hình thức nhượng quyền theo khu vực này giúp những người nhận quyền được độc quyền về thương hiệu trong một phạm vi và thời hạn nhất định.
Tuy nhiên, khác với master franchise, đối tác nhận quyền phát triển theo khu vực không được bán lại franchise cho bất cứ ai haycung cấp các dịch vụ cho ai.
Để được độc quyền trong một khu vực nhất định, người mua franchise phát triển khu vực phải trả một khoản phí franchise ban đầu tương đối cao và phải cam kết phát triển được bao nhiêu cửa hàng / chuỗi cửa hàng theo một tiến độ thời gian thỏa thuận ban đầu
Nếu không đáp ứng đúng những thỏa thuận trong hợp đồng, đơn vị nhận quyền trong trường hợp này này sẽ bị mất ưu tiên độc quyền.
Franchise riêng lẻ (single-unit franchise)
Hình thức nhượng quyền thuong mại này phù hợp cho việc nhượng quyền lẻ trực tiếp cho từng đối tác tại nước ngoài và hình thức này chỉ thích hợp đối với các quốc gia nằm cùng một khu vực.
Lợi thế của việc franchise riêng lẻ là chủ thương hiệu có thể làm việc và kiểm tra sâu sát với từng doanh nghiệp nhượng quyền. Ngoài ra, phí franchise thu được không phải chia cho đối tác trung gian nào. Tuy nhiên, hình thức này đòi hỏi một guồng máy điều hành quy mô với các khâu như nhân sự, quẩn trị … từ phía chủ thương hiệu.
Một số thương hiệu áp dụng nhượng quyền theo mô hình này để đi vào Việt Nam có thể kể đến KFC, Jolibee, Loterria, McDonald’s…
Như vậy tùy vào mục đích kinh doanh, ngân sách hay các tiêu chí hoạt động mà doanh nghiệp có thể lựa chọn hình thức kinh doanh thương mại phù hợp với mình. Nhìn chung, nhượng quyền thương hiệu là mô hình mang lại nhiều lợi ích cho đối tượng nhượng quyền và đối tượng nhận quyền, tuy nhiên cần có những chiến lược phát triển phù hợp để quá trình kinh doanh được phù hợp. Nếu bạn đang có ý định nhượng quyền thương hiệu, dù ở vai trò nhận quyền hay nhượng quyền, đều cần có sự nghiên cứu và tham khảo kĩ lưỡng trước khi thực hiện.
